1Mch, 1, 1-10

PRZYCZYNY I WYBUCH POWSTANIA MACHABEJSKIEGO

Aleksander Wielki i jego następcy

1  Aleksander, syn Filipa, Macedończyk, wyruszył z kraju Kittim, a po zwycięskich walkach pokonał Dariusza, króla Persów i Medów, i w jego miejsce objął panowanie najpierw nad Helladą. 2  Prowadził on wiele wojen: zdobył [wiele] warowni i wytracił królów ziem. 3  Dotarł aż na krańce ziemi, a nabrał łupów od mnóstwa narodów. Cała ziemia przed nim zamilkła, jego zaś serce wbiło się w pychę. 4  Zebrał bowiem bardzo liczne wojsko i rządził państwami, narodami i [ich] władcami tak, że płacili mu daniny. 5 A potem padł na łoże i uświadomił sobie, że umiera. 6  Przywołał więc najznamienitszych swoich wodzów, tych, którzy od młodości z nim razem byli wychowywani, i jeszcze za życia rozdzielił swoje królestwo pomiędzy nich. 7  Aleksander panował dwanaście lat i umarł, 8  a jego wodzowie objęli władzę, każdy nad swoim działem. 9  Po jego śmierci wszyscy włożyli sobie na głowy diademy [królewskie] – po nich zaś ich synowie na wiele lat – i dokonali wiele złego na ziemi. 10  Spomiędzy nich wyszedł grzeszny korzeń – Antioch Epifanes, syn króla Antiocha. Przebywał on w Rzymie jako zakładnik, a zaczął panować w sto trzydziestym siódmym roku panowania greckiego.

1Mch, 1, 11-15

Helleniści w Jerozolimie

11  W tym to czasie wystąpili spośród Izraela synowie wiarołomni, którzy podburzyli wielu ludzi, mówiąc: «Pójdźmy zawrzeć przymierze z narodami, które mieszkają wokoło nas. Wiele złego bowiem spotkało nas od tego czasu, kiedy się od nich oddaliliśmy». 12  Słowa te w ich mniemaniu uchodziły za dobre. 13  Niektórzy zaś spomiędzy ludu zapalili się do tej sprawy i udali się do króla, a on dał im władzę, żeby wprowadzili pogańskie obyczaje. 14  W Jerozolimie więc wybudowali gimnazjum według pogańskich zwyczajów. 15  Pozbyli się też znaku obrzezania i odpadli od świętego przymierza. Sprzęgli się także z poganami i zaprzedali się [im], aby robić to, co złe.

1Mch, 1, 16-19

Wyprawa Antiocha IV na Egipt

16  Gdy Antioch uznał, że umocniła się jego władza królewska, powziął zamiar opanowania ziemi egipskiej, by sprawować władzę królewską nad dwoma państwami. 17  Wtargnął więc do Egiptu z wielkim wojskiem i rydwanami, słoniami, konnicą i silną flotą 18  i rozpoczął wojnę przeciwko Ptolemeuszowi, królowi Egiptu. Ptolemeusz wycofał się przed nim i uciekł, a padło wielu zabitych. 19  W Egipcie [wojska Antiocha] zdobyły warowne miasta, a on zgarnął łupy w ziemi egipskiej.

1Mch, 1, 20-28

Pierwszy rabunek w świątyni jerozolimskiej

20  Pobiwszy Egipt w sto czterdziestym trzecim roku, Antioch wycofał się i z wielkim wojskiem wyruszył przeciw Izraelowi, i to do Jerozolimy wyruszył. 21  W swojej pysze wtargnął do świątyni i zabrał złoty ołtarz i świecznik, i wszystkie jego sprzęty, 22  stół pokładny, naczynia do ofiar płynnych, czasze, złote kadzielnice, zasłonę; a wieńce, złote ozdoby fasady świątynnej – wszystko zdarł. 23  Zabrał srebro, złoto i kosztowne naczynia; zabrał też ukryte skarby, które odnalazł. 24  Zabrawszy to wszystko, odszedł do swojego kraju, a [w Jerozolimie] uczynił rzeź i przemawiał z ogromną pychą.
25  Na Izraela zaś spadła głęboka żałoba
po wszystkich ich siedzibach;
26  narzekali przełożeni i starsi,
dziewczęta i młodzieńcy opadli z sił,
a piękność niewiast zniknęła.
27  Każdy małżonek począł lamentować,
i płakała ta, która siedziała na łożu małżeńskim.
28  Ziemia się zatrzęsła z powodu tych, którzy na niej mieszkali,
a cały dom Jakuba okrył się wstydem.

1Mch, 1, 29-32

Zburzenie Jerozolimy

29  Po dwóch latach król posłał do miast judzkich głównego poborcę podatków. Przybył on do
Jeruzalem z wielkim wojskiem. 30  W zdradliwy sposób zapewniał ich o pokoju, a oni mu uwierzyli. Wtedy nagle napadł na miasto, zadał im wielką klęskę i spomiędzy Izraela wytracił wielu ludzi. 31  Zgarnął łup z miasta, potem je spalił, a domy jego i mury dokoła zburzył. 32  Kobiety i dzieci wzięli do niewoli, bydło zaś sobie przywłaszczyli.

1Mch, 1, 33-40

Akra

33  Miasto Dawidowe otoczyli wysokim obronnym murem oraz obronnymi wieżami, tak że stało się ono dla nich zamkiem warownym. 34  Tam osadzili grzeszny naród, ludzi wiarołomnych, a ci się tam obwarowali. 35  Nagromadzili sobie broni i żywności, złożyli tam łupy zdobyte w Jerozolimie, i stali się groźną matnią.
36  [Zamek] stał się dla świątyni zasadzką
i złośliwym przeciwnikiem Izraela – w każdym czasie.
37  Dokoła świątyni wylali krew niewinną
i samą świątynię zbezcześcili.
38  To przez nich pouciekali mieszkańcy Jeruzalem
i stało się ono siedzibą cudzoziemców,
dla własnych obywateli stało się obcym miastem
i własne dzieci musiały je opuścić.
39  Świątynia spustoszona niczym pustynia,
uroczystości przemieniły się w płacz,
szabaty jej stały się pośmiewiskiem,
a cześć jej w pogardę się obróciła.
40  Jak wielka [była] jej chwała,
tak wielkie dokonało się jej upokorzenie,
wielkość jej w żałobę się przemieniła.

1Mch, 1, 41-64

Dekret Antiocha IV Epifanesa

41  Król napisał [zarządzenie] dla całego swego państwa: «Wszyscy mają być jednym narodem 42  i niech każdy porzuci swoje obyczaje». Wszystkie narody przyjęły ten rozkaz królewski, 43  a nawet wielu Izraelitom spodobał się ten kult przez niego nakazany. Składali więc ofiary bożkom i znieważali szabat.
44  Król posłał swoich wysłańców do Jerozolimy i do miast judzkich z pisemnym poleceniem, żeby postępowały według obyczajów, które dla kraju były obce; 45  żeby w świątyni zaprzestano składania całopaleń, ofiar krwawych, a także ofiar płynnych; żeby znieważano szabat i święta 46  i żeby zbezczeszczono świątynię i świętych, 47  żeby [natomiast] sporządzono ołtarze, święte gaje i posągi bożków oraz składano na ofiarę mięso świń i innych nieczystych zwierząt; 48  żeby synów swoich pozostawiali bez obrzezania i żeby dusze swoje brukali wszystkim, co jest nieczyste i światowe. 49  W ten sposób mieli zapomnieć o Prawie i zarzucić wszystkie jego nakazy. 50  Kto by zaś nie postąpił zgodnie z królewskim rozporządzeniem, miał być ukarany śmiercią.
51  Podobne do tego rozkazu pismo wystosował do całego swego królestwa, a nadto nad całym narodem ustanowił nadzorców. Miastom zaś judzkim polecił, aby jedno po drugim składało ofiary [bogom].
52  Spomiędzy narodu wielu przyłączyło się do nich – mianowicie ci wszyscy, którzy porzucili Prawo. Oni to wiele złego dokonali w kraju 53  i byli powodem tego, że Izraelici musieli się kryć w każdym miejscu dostępnym dla ich zbiegów.
54  W dniu piętnastym miesiąca Kislew sto czterdziestego piątego roku na ołtarzu całopalenia wybudowano ohydę spustoszenia, a w okolicznych miastach judzkich pobudowano także ołtarze – 55  ofiary kadzielne składano nawet przed drzwiami domów i na ulicach. 56  Księgi Prawa, które znaleziono, darto w strzępy i palono w ogniu. 57  Wyrok królewski pozbawiał życia tego, u kogo gdziekolwiek znalazła się Księga Przymierza, albo jeżeli ktoś postępował zgodnie z nakazami Prawa. 58  Każdego miesiąca stosowano przemoc wobec Izraela, wobec każdego, kogo udało im się wykryć w miastach.
59  Dnia dwudziestego piątego [każdego] miesiąca składano ofiary na ołtarzu, który wzniesiono na ołtarzu całopalenia. 60  Wtedy to na mocy królewskiego dekretu wymordowano kobiety, które pozwoliły obrzezać swoje dzieci. 61  I powieszono im niemowlęta na szyjach. A także [zabito] domowników i tych, którzy dokonywali na nich obrzezania.
62  Wielu jednak spomiędzy Izraelitów postanowiło sobie, że nie będą jeść nieczystych pokarmów i mocno trzymało się swego postanowienia. 63  Woleli raczej umrzeć, aniżeli skalać się pokarmem i zbezcześcić święte przymierze. Toteż oddali swe życie. 64  Bardzo wielki gniew [Boży] zawisł nad Izraelem.